به گزارش خبرنگار مهر، نشست دیپلماسی علمی و جایگاه نشر دانشگاهی عصر دیروز هشتم اردیبهشت ماه سال ۱۳۹۸ در سی و دومین نمایشگاه بین المللی کتاب تهران با حضور حسین میرزایی، حسین ابراهیم آبادی و جبار رحمانی برگزار شد.
حسین میرزایی در این نشست گفت: بحث زبان اساسی‌ترین نکته‌ای است که در تعامل با کشورهای خارجی حائز اهمیت است. متأسفانه ما نتوانسته ایم در سطح بین المللی با کشورهای دیگر تعاملات علمی برقرار کنیم.
وی با اشاره به اینکه کشور چین مهمان ویژه این دوره از نمایشگاه هاست، گفت: متأسفانه هنوز به زبان مشترک با دنیا نرسیده ایم و تا نشر ما در چنین جایگاهی قرار نگیرد، نمی‌توانیم به شناخت دقیقی هم برسیم. کپی رایت یکی دیگر از مقولات مهم است که نشر دانشگاهی نمی‌تواند بدون آن در عرصه بین المللی موفقیتی کسب کند. این امر در واقع ذیل تعاملات و تبادلات علمی است.
میرزایی در ادامه افزود: در زمینه دیپلماسی علمی کتاب‌های زیادی منتشر نشده است اما کتاب «علم و دیپلماسی» یکی از آثار خوبی است که در این زمینه منتشر شده است. در تعریفی که این کتاب درباره دیپلماسی علمی ارائه می‌دهد آمده که «یک تلاش بین المللی برای تعامل با کشورهای دیگر است که آن کشورها روابط حسنه‌ای با آن کشور ندارند و علم می‌تواند فضایی ایجاد کند که این تعامل صورت گیرد.»
وی ادامه داد: ما در شرایط فعلی فقط روزنه علم را برای ورود به عرصه بین‌المللی داریم و نشر دانشگاهی یکی از ارکان مهم در این تعاملات علمی است. وزارت علوم و وزارت ارشاد که در زمینه دیپلماسی علمی نقش فعالی دارند باید توجه ویژه ای به این امر داشته باشند.
میرزایی تأکید کرد: نباید بنا به دلایل معیشتی فکر کنیم که علم و فرهنگ دیگر به کار ما نمی‌آیند. اتفاقاً تنها روزنه ورودمان به عرصه بین المللی همین است، چون علم یک پدیده جهانی است.
وی در بخش دیگری از سخنانش گفت: باید پذیرفت که دیپلماسی علمی کاری دشوار است. رایزن‌های علمی ما در مالزی، چین و هند می‌توانند نقش مهمی ایفا کنند اما نمی‌توان از وزارت خارجه یا سفرا توقعی داشت که مستقیماً در این زمینه اقدام کنند. این مأموریت برعهده وزارت علوم است. کار دشواری پیش رو داریم اما در عین حال نیازمند کاری مستمر هستیم. ما باید به فکر مراکزی باشیم که جایگاه نشر دانشگاهی بتواند در آن دیده شود.
جبار رحمانی نیز در این نشست گفت: ما تجربه‌ای در دستگاه دیپلماسی در کشورهای آسیایی داشتیم که متأسفانه نتوانست خیلی علمی باشد. اگر به نوع جذب‌های مؤسسه «جامعه المصطفی» نگاه کنیم می‌بینیم که آنها روندی علمی ندارند. البته باید گفت که نهاد علم هم هنوز این آمادگی را نتوانسته در خود ایجاد کند، هنوز گفتگوی جهانی و تعاملات بین المللی جایگاه خاص خود را نیافته‌اند، مثلاً ما هنوز کلاس‌های چندزبانه نداریم. نمی‌توان بدون چنین ابزاری از دانشجویان خواست که علمی بیندیشند.
وی ادامه داد: در کشورهایی مثل تاجیکستان می‌توانستیم خیلی بهتر عمل کنیم و بودجه‌هایی را صرف توسعه زبان فارسی نمائیم اما متأسفانه وقتی آنها می‌خواستند زبان فارسی را به عنوان زبان رسمی خود معرفی کنند، ما بودجه‌ای را به آنان اختصاص ندادیم، به همین دلیل کشور ترکیه توانست با صرف بودجه، زبان ترکی را به عنوان زبان رسمی این کشور جا بیندازد.
رحمانی تصریح کرد: ما در حال حاضر به صورت جزیره‌ای دانشجویان و دانش آموزان را تربیت می‌کنیم و در عرصه‌های مختلف علمی و اجتماعی حضور داریم و در شرایط کنونی، «دیپلماسی علمی» رؤیایی است که می‌تواند دست یافتنی باشد.
وی در بخش دیگری از سخنان خود به مسئله رایزن‌های فرهنگی و مسئولیت‌های آنها در خارج از کشور پرداخت و گفت: متأسفانه وقتی شرح وظایف رایزن‌های فرهنگی را مطالعه می‌کنیم می‌بینیم که آنها حتی در قبال دانشجویان ایرانی نیز هیچ وظیفه‌ای ندارند. همچنین در مراکز ایران شناسی آنقدر ضعیف عمل کرده ایم که این عرصه را نیز به تدریج از دست داده ایم و این مراکز به مراکز مطالعات خاورمیانه تبدیل شده اند. در حال حاضر فقط جامعه المصطفی از حمایت برخوردار است، این در حالی است که ما در حوزه‌های خاورمیانه عربی و آسیای میانه می‌توانیم نقش مهمی داشته باشیم.
این استاد دانشگاه ادامه داد: متأسفانه دانشجویان ایرانی که با بورسیه تحصیلی ایران به خارج از کشور می‌روند، پایان نامه‌های خود را درباره ایران می‌نویسند، در حالی که باید آثارشان درباره همان کشور باشد.
وی در پایان سخنانش تأکید کرد: دولت باید در حوزه دیپلماسی علمی سوبسید بدهد و مطمئنم در آینده نزدیک درآمدی نخواهیم داشت اما در آینده می‌توانیم جایگاه بهتری از نظر علمی در دنیا بیابیم.
حسین ابراهیم آبادی دیگر سخنران این نشست بود. وی به مشکلاتی که در سیاست‌های منطقه‌ای و روابط بین المللی داریم اشاره کرد و گفت: ما هنوز نتوانسته ایم برنامه‌های مشترکی را با نهادهای بین المللی مثل یونسکو پیش ببریم، در حالی که ظرفیت‌های فراوانی وجود دارد که می‌توانیم از آنها استفاده ببریم. زمانی می‌توان درباره نشر دانشگاهی صحبت کرد که آثارمان گردش مالی خوبی داشته باشد و اقتصاد نشر قوت داشته باشد.
وی در ادامه به ارائه سه پیشنهاد در این حوزه پرداخت و گفت: در نخستین مرحله باید به رگه‌هایی از فعالیت‌های مشترک با کشورهای هم مرز نزدیک شویم. معتقدم که مسائل مشترکی بین ما و کشورهای همسایه مثل افغانستان وجود دارد که ما می‌توانیم کتاب‌های آموزشی و علمی در آن زمینه‌ها تولید کنیم و محتوای آن را به اشتراک بگذاریم.
ابراهیم آبادی در بیان دومین پیشنهاد خود گفت: همکاری ما در سطح ایران و جهان باید گسترش یابد. ما طبق برنامه ریزی‌های انجام شده در تلاشیم تا اقدامات مؤثری را انجام دهیم اما مهمترین اقدام ترجمه است. نمی‌توان محتوا را در ایران تولید کرد و همان محتوا را ترجمه و در کشورهای همسایه توزیع کرد. باید به تعامل با کشورهای دیگر در این زمینه فکر کنیم.
سومین پیشنهاد وی درباره ایجاد نهادی حرفه‌ای بود. وی گفت: باید ابتدا کار علمی دانشگاهی انجام دهیم و انسان‌هایی که فضایی بین المللی را به خوبی می‌شناسند و در این کار حرفه‌ای هستند، در این نهادها فعالیت کنند.
نظر شما